Çeviri Teknikleri: İngilizce-Türkçe Soruları Nasıl Çözülmeli?

Çeviri Soruları – YDS, YÖKDİL ve LYS-5 Soru Çözüm Teknikleri – Bölüm 3

Çeviri Soruları için Çözüm Teknikleri (İngilizce – Türkçe) sorularının çözümünde İngilizcedeki cümle yapılarına, bağlaç kullanımlarına ve özellikle de cümledeki öğe dizilişlerine hakim olmak doğru cevaba giden yolda bizlere yardımcı olacak unsurlar arasında yer almaktadır. Şimdi İngilizce ve Türkçe cümlelerdeki öğe dizilişine kısaca bir göz atalım:

İngilizce düz cümlelerdeki öğe dizilimi:

Subject  +  Verb + Object

(Özne) + (Yüklem = Ana Fiil) + (Nesne)

şeklindeyken bu dizilim Türkçe cümlelerde:

Subject  + Object + Verb   

(Özne)   + (Nesne) + (Yüklem = Ana Fiil)

şeklindedir. Bu diziliş bizlere bu soru türünde cevaba ulaşmak adına önem taşıyacaktır. Şöyle ki:

 

İngilizce cümlemizdeki Yüklemin (Ana Fiilin) doğru çekimlenmiş halini Türkçe cümlemizin en sonunda aramak seçeneklerin birkaç tanesini elememizi sağlayacaktır. Bu elemeden sonra eğer geriye seçenek kalırsa biraz daha detaya inip seçenekleri soru kökünden farklı bir anlatıda bulunulup bulunulmadığı, bağlaçların doğru karşılığının verilip verilmediği ve cümlede sözü edilen unsurların doğru sırada ve düzende olup olmadığı açısından analiz etmemiz gerekecektir.

Önemli Not:
İngilizcedeki ana fiiller ya bir tense ile ya da bir modal (must/can/could/should…) ile çekimlenirler, bunun dışındaki herhangi bir fiil yapısının “ana fiil” görevinde olamayacağını söylemek yanlış olmayacaktır.

Örnek:

Soru: Egypt is one of the world’s most prominent civilisation, and even today its artistry fascinates most of us.

Açıklama:
“And” (ve) bağlacıyla bağlı iki cümlemiz mevcut, her cümlenin bir yüklemi (ana fiili) olmak zorunda olduğu için cümlemizin iki tane yükleme (ana fiile) sahip olması şarttır.

1.cümlenin ana fiili: is

Doğru çekimlenmiş Türkçe karşılığı: “- dir  / – dır” ya da çeviriye katılmaz.

2.cümlenin ana fiili: fascinates

Doğru çekimlenmiş Türkçe karşılığı: büyülemektedir / büyülüyor

Bu cümlenin Türkçe karşılığı:

Mısır antik dünyanın en önde gelen uygarlıklarından biridir ve bugün bile sanat eserleri çoğumuzu büyülemektedir.

şeklinde olmalıdır.

Bu soruya yazılacak aşağıdaki gibi bir çeldirici, dikkatsiz bir çift gözü kolayca yanıltabilir:

Antik dünyanın en önde gelen uygarlıklarından biri olan Mısır bugün bile sanat eserleri ile çoğumuzu büyülemektedir.

Açıklama: Soru kökündeki “ve” bağlacı çıkarılmış ve bir sıfat cümleciği (Relative Clause) yardımı ile iki ana fiilli olması gereken iki cümle tek yüklemli bir cümleye indirgenmiştir. Bu nedenle de yanlıştır.

Bir diğer etkili çeldirici türü de soru kökünde yer alan fiillerin yerleri değiştirilerek yazılan çeldirici türüdür.

Örnek:

Soru: Charles Spencer Chaplin, born in 1889, has touched millions of people’s hearts through his films.

Cümlemizde iki fiil mevcuttur, fakat virgüller arasında soruda pasif haliyle kullanılan “bear” (doğmak) fiili “Relative Clause” (Sıfat görevindeki cümle) yapısının içerisinde kullanıldığı yani diğer bir deyişle, yan cümlenin fiili olduğu için ana fiil (yüklem) görevi göremez. Bu nedenle cümlemizin ana fiili (yüklemi) “dokunmuştur” şeklinde Türkçeye çevrilen “has touched” olmalıdır.

Bu cümlenin Türkçe karşılığı:
1889 yılında doğan (sıfat cümlesi) Charles Spencer Chaplin filmleri aracılığıyla milyonlarca insanın kalbine dokunmuştur. (ana fiil)  → doğru çeviri

olmalıdır. Ancak ana fiil ve yardımcı fiilin yerleri değiştiğinde aşağıdaki şekilde çevrilen güçlü denebilecek bir çeldirici ortaya çıkmaktadır.

Filmleri aracılığıyla milyonlarca insanın kalbine dokunan Charles Spencer Chaplin 1889 yılında doğmuştur. → yanlış çeviri

Yardımcı fiil → dokunan

Ana fiil → doğmuştur (Yerleri ters!)

---

Gelecek beş soruyu inceleyelim;

Soru 1

Scientists working in the nuclear industry claim that the risk of radioactive waste escaping from one of their plants during routine operation is very small indeed.

1. Nükleer endüstride çalışan bilim adamları, küçük santrallerden birinin bakımı sırasında sızan radyoaktivitenin gerçekten çok tehlikeli olduğunu ileri sürüyorlar.
2. Bilim adamları, nükleer endüstride çalışan birinin, santrallerin rutin bakımı sırasında sızan radyoaktiviteye maruz kalma riskinin gerçekten çok az olduğunu söylüyorlar.
3. Nükleer endüstride çalışan bilim adamları, santrallerden birinin rutin bakımı sırasında sızan radyoaktivite tehlikesinin gerçekten çok küçük olduğunu iddia ediyorlar.
4. Bilim adamları, nükleer santrallerin bakımı sırasında sızan radyoaktif maddenin boşa gitmesinin gerçek bir kayıp olduğuna dikkati çekiyorlar.
5. Bilim adamları, santrallerin bakımı sırasında radyoaktif maddelerin sızabildiğini, ancak bu tehlikenin gerçekten çok küçük olduğunu belirtiyorlar.

Cevap C

Soru cümlesi:

Scientists working in the nuclear industry claim that the risk of radioactive waste escaping from one of their plants during routine operation is very small indeed.

Açıklama:

Nükleer endüstride çalışan bilim adamları, santrallerden birinin rutin bakımı sırasında sızan radyoaktivite tehlikesinin gerçekten çok küçük olduğunu iddia ediyorlar.

That‘den sonraki cümlemiz İngilizcede “Noun Clause” diye adlandırılan ve bir cümlede görevi özne veya nesne olmak olan “İsim cümlesi” yani yan cümlemizdir. Bu nedenle bu cümlenin fiili ana fiil değil yardımcı fiil olacaktır. Yüklemleri açısından seçenekler incelendiğinde tüm seçenekler elenir geriye yalnızca C seçeneği kalır.

---

Soru 2

We’ll need a few more workers to meet the increasing demand.

1. İsçileri karşılaması için birini göndermemiz gerekiyor.
2. İsçi sayımızı arttırmadıkça, talebi karşılayamayız.
3. Artan talebi karşılamak için birkaç isçiye daha ihtiyacımız olacak.
4. İsçilerin bazı taleplerini karşılamamız gerekiyor.
5. Talepteki artış daha fazla isçi çalıştırmamızı gerektiriyor.

Cevap C

Soru cümlesi:

We‘ll need a few more workers to meet the increasing demand.

Açıklama:

Artan talebi karşılamak için birkaç isçiye daha ihtiyacımız olacak.

Ana fiil →  will need

Doğru çekimlenmiş Türkçe karşılığı →  ihtiyacımız olacak (Öznemiz “we” olduğu için)

İsim Fiil  →  to meet

Doğru çekimlenmiş Türkçe karşılığı →  karşılamak için

(İngilizcede “to infinitive’ler ( to + V1 )  (Fiilimsiler)” ifadeye “–mek / – mak için” anlamı katar ve fiilimsiler asla ana fiil görevi göremezler ve bu nedenle yüklem olamazlar.

Bu bilgi ışığında seçenekler tarandığında doğru cevabın C şıkkı olduğu aşikardır.

---

Soru 3

Judging by the expression on her face, she seems to have achieved what she wanted.

1. Yüzündeki ifadeden, amacına ulaşmış olduğu anlaşıldı.
2. Amacına ulaşıp ulaşmadığını yüzündeki ifadeden hemen anlayabiliriz.
3. Yüzündeki ifadeye bakılırsa, istediğini elde etmiş gibi görünüyor.
4. Yüzündeki ifadeden ne istediğini anlamaya çalıştık ama başarılı olamadık.
5. Yüzündeki ifadeden anlaşıldığına göre, istediğini elde edecek gibi görünüyor.

Cevap C

Soru cümlesi:

Judging by the expression on her face, she seems to have achieved what she wanted.

Açıklama:

Yüzündeki ifadeye bakılırsa, istediğini elde etmiş gibi görünüyor.

Ana fiil →  seems

Doğru çekimlenmiş Türkçe karşılığı →   gibi görünüyor

Ana fiil (yüklem) açısından seçenekler incelendiğinde A, B ve D seçenekleri elenir. C ve E seçenekleri arasında bir seçim yapmak için “seems” ana fiilinden sonra gelen (to have achieved) “Perfect Infinitive” yapısını yorumlamamız gerekecek. Perfect Infinitive’ler (to + have V3) bu eylemsinin ana fiilden önce gerçekleştiğini vurgulamak için kullanırlar, yani diğer bir deyişle eylemsiye geçmiş vurgusu katarlar. Bu bilgi ışığında:

seems + to have achieved = elde etMİŞ gibi görünüyor

şeklinde çevrileceğinden doğru yanıt C seçeneği olacaktır.

---

Soru 4

Advertisements are regarded by most people as an insidious form of brainwashing.

1. Pek çok kişi tarafından reklamlar sinsi bir beyin yıkama sekli olarak kabul edilmektedir.
2. Reklamlar sinsi bir şekilde pek çok insanın beynini yıkamaktadır.
3. Pek çok insanın beyni, sinsi bir şekilde reklamlar tarafından yıkanmaktadır.
4. Reklamlara karşı olan insanlar, onların sinsi bir beyin yıkama aracı olduğunu söylemektedir.
5. Reklamlar sinsi bir şekilde pek çok insanı etkilemekte ve onların beyinlerini yıkamaktadır.

Cevap A

Soru cümlesi:

Advertisements are regarded by most people as an insidious form of brainwashing.

Açıklama:

Pek çok kişi tarafından reklamlar sinsi bir beyin yıkama şekli olarak kabul edilmektedir.

Yüklemleri açısından cümleler incelendiğinde doğru seçeneğin A şıkkı olduğu aşikardır.

---

Soru 5

The crowd waiting in the square began to grow impatient as the hours went by and the minister didn’t turn up.

1. Saatlerce alanda bekledikten sonra, bakanın gelmeyeceğini öğrenen kalabalık sinirlendi.
2. Alanda bakanın gelmesini bekleyen kalabalık, saatler ilerledikçe sabırsızlanmaya başladı.
3. Bakanın konuşması uzadıkça, saatlerdir alanda beklemekte olan kalabalık sabırsızlanmaya başladı.
4. Saatler ilerleyip de bakan gelmeyince, alanda bekleyen kalabalık sabırsızlanmaya başladı.
5. Bakanın vaktinde gelmemesi, saatlerdir alanda bekleyen kalabalık arasında huzursuzluğa yol açtı.

Cevap D

Soru cümlesi:

The crowd waiting in the square began to grow impatient as the hours went by and the minister didn’t turn up.

Açıklama:

Saatler ilerleyip de bakan gelmeyince, alanda bekleyen kalabalık sabırsızlanmaya başladı.

İngilizcede genellikle bağlacın bağlı olduğu (bağlacı takip eden) cümle yan cümledir (Subordinate Clause), bağlaçtan bağımsız olan cümle ise ana cümledir (Main Clause) ve ana fiil yan cümlelerde değil ana cümlelerde aranması gerekir. Bu nedenle bu soruda “As” (-dığında / -ınca…) bağlacının devamındaki fiiller silinir ve geriye ana cümlemizin fiili olan “began” kalır.

Ana fiil →  began (Simple Past, Active)

Doğru çekimlenmiş Türkçe karşılığı →  başladı
Yüklemleri açısından cümleler incelendiğinde A ve E seçenekleri elenir. B seçeneğinde “bakanın gelmemesine” değinilmediğinden, soru kökünde C seçeneğinde bulunan “bakanın konuşmasının   uzamasına” değinilmediğinden bu şıklar elenmelidir. Doğru seçenek D şıkkı olacaktır.

---

 

YDS, YÖKDİL ve LYS-5’te karşılaşılan diğer soru türleri için yazılarımız devam edecek.

Diğer konulara ulaşmak için aşağıdaki başlıklara tıklayabilirsiniz.

Cloze Test – YDS, YÖKDİL, LYS-5 Soru Çözüm Teknikleri #1

Cümle Tamamlama – YDS, YÖKDİL, LYS-5 Soru Çözüm Teknikleri #2

YDS ve YÖKDİL için Çeviri Teknikleri: EN-TR – YDS, YÖKDİL, LYS-5 Soru Çözüm Teknikleri #3

YDS ve YÖKDİL için Çeviri Teknikleri: TR-EN – YDS, YÖKDİL, LYS-5 Soru Çözüm Teknikleri #4

Bu örneklerin ve kuralların yer aldığı tüm teknikleri, Soru Çözüm Paketimizde ve Soru Çözüm Paketinin yer aldığı üst paketlerimiz olan YDS Hazırlık Paketi ve LYS-5 Hazırlık Paketi‘nde bulabilir ve bu paketlere kayıt olduğunuzda size gönderilen sınav hazırlık kitaplarında da çok fazla örneğin yer aldığını göreceksiniz.